| 127 | 0 | uers. Nab. | Versje over de heilige Nabor.
-Antidonatistisch-
Achtregelig vers over Nabor, een martelaar, die terugkeerde naar de katholieke kerk en daarom door de donatisten werd vermoord. | | View |
| 118 | 399 | s.Dolbeau 29 s.prou. | Preek over de voorzienigheid van God
ca 399-410
- Exegese-
Preek over Rom 2,3. In deze wanordelijke wereld, in de voor- en tegenspoed van de mensen lijkt geen structuur aanwezig. Daarom beweren ongelovigen dat God niet zou zorgen voor de mensen. Maar Gods oordeel en ordenende hand is overal aanwezig. Hij beloont ieder mens naar zijn daden. Het sterkste bewijs dat de mensheid God wel ter harte gaat, is de menswording van Gods Zoon. | | View |
| 119 | 396 | Simpl. | Verschillende vraagstukken van Simplicianus, twee boeken.
-Exegese, Dogmatiek-
Vanuit Milaan legt Simplicianus aan Augustinus enkele belangrijke kwesties voor over genade, vrije wil en predestinatie. Dergelijke thema's werden steeds belangrijker gevonden omdat met grote regelmaat aanzienlijke Romeinse burgers de traditionele maatschappelijk levensloop afbraken om zich te wijden aan het geestelijke leven.
In het boek 1 twee uitlegkundige vragen rond Rom 7,7 en Rom 9,10. In het boek 2 vijf vraagstukken over 1 Reg (= 1 S) 10,10 en 16,14; over 1 Reg 15,11; over 1 Reg 28,7; over 2 Reg (= 2 S) 7,18 en over 3 Reg (= 1 K) 17,20. | Aan Simplicianus,
over verschillende kwesties
/ Aurelius Augustinus ; ingeleid door Paul van Geest; vertaald door Izak Wisse. - Klement, 2013. 150 p. ISBN: 978 90 86871087. | View |
| 120 | 387 | sol. | Alleenspraken, twee boeken.
-Filosofie-
Verbatim van enkele gesprekken van Augustinus met zichzelf in de figuur van de rede. Na een hymnisch gebed tot God om hulp staat in boek 1 de vraag centraal hoe iemand tot wijsheid komt. De wijsheid wordt niet gekend door de zintuigen maar door het verstand. In het zoeken naar wijsheid zijn drie zaken van belang. Goede ogen, het vermogen om te leren kijken en het vermogen om te leren zien: geloof, hoop en liefde voor de ziel op zoek naar God. Voor de ogen van het verstand bestaan dezelfde problemen om naar de lichtbron te zien, als voor de lichamelijke ogen om naar de zon te zien. Er is echter één verschil: de lichamelijke ogen kunnen zich ongevraagd, tot hun eigen nadeel, naar de zon richten; de ogen van het verstand ontdekken alleen de Bron van het licht als deze zich laat zien. De waarheid is onsterfelijk: als iets waars ten onder gaat, sterft de waarheid niet. Dat betekent dat de waarheid zich in onvergankelijke dingen bevindt.
In boek 2 - binnen het kader van de vraag naar de waarheid - komt de vraag aan de orde naar de onsterfelijkheid van de ziel, omdat de waarheid niet kan bestaan zonder een waarnemer. De waarheid vergaat niet; de ziel dus evenmin. In de vraag naar het kennen van de waarheid wordt uitvoerig gezocht naar het kenmerk van de waarheid. Het ware komt men op het spoor door tevens na te gaan wat onwaar is. Onware dingen bestaan in bedriegelijkheid en leugenachtigheid. Met bedrog wordt bewust onwaarheid beoogd; met een leugen niet. De beantwoording van de vraag naar de onsterfelijkheid van de ziel blijft echter onafgerond en komt opnieuw aan de orde in nr 69 imm. an. | Over het gelukkige leven en Alleenspraken
/ Augustinus; vert. door J.A. van Lieshout. - Amsterdam : Wereldbibliotheek, 1936 / 1941, 81-192. | View |
| 122 | 412 | spir. et litt. | De geest en de letter.
-Antipelagiaans-
Uitvoerige beschouwing over 2 Kor 3,6: De letter doodt, maar de geest maakt levend. Dit geschrift is ontstaan als reactie op een verweer van Marcellinus op Augustinus' De peccatorum meritis et remissione. Een mens is zonder Gods hulp niet tot enig goed in staat omdat de goede daden van een mens voortkomen uit een goede wil. De menselijke wil wordt door Gods genade op het goede afgestemd. | De geest en de letter
/ Augustinus ; ingel., vert. en geann. door Joost van Neer, Anke Tigchelaar en Izak Wisse. - Kampen: Agora, 2002. - ISBN: 90-289-2995-9. - Latijn-Nederlands. - | View |
| 123 | 0 | symb. cat. | Preek over de geloofsbelijdenis voor de catechumenen.
-Geloofsonderricht-
Pastorale uitleg over de afzonderlijke artikelen van de geloofsbelijdenis.
| Augustinus over het Credo
/ vert. en commentaar door A. Sizoo en G.C. Berkouwer. - Kampen: Kok, 1941, 174-189. | View |
| 124 | 400 | trin. | De drieëne God, in vijftien boeken.
-Dogmatiek-
De arbeid aan dit werk wordt in de loop der jaren verschillende keren onderbroken wegens andere werkzaamheden. Na voltooiing verzonden aan Aurelius, bisschop van Carthago. Augustinus vindt het zelf een moeilijk werk en alleen geschikt voor mensen met een scherp intellect.
Boek 1: Uiteenzetting van het schriftuurlijke getuigenis over de gelijkheid van de drie goddelijke personen van de drieëne God met een verklaring en toelichting van de schriftplaatsen die tegenstrijdig lijken aan dit gelovig inzicht. Boek 2: Nadere toelichting op de gelijkheid van de goddelijke personen met de zending van de Zoon en van de Heilige Geest. Bij de verschillende verschijningen van God is de Gezondene nooit geringer dan de Zender. De drieëne God is in de eigen natuur onveranderlijk, onzichtbaar en overal tegenwoordig. In elke zending of verschijning zijn de goddelijke personen niet van elkaar te scheiden. Boek 3: Nader onderzoek van de godsverschijningen waarvan in het vorige boek sprake was, in het bijzonder de verschijningen met behulp van een engel: wat is daarin de verhouding tussen het beeld en het wezen van God? Boek 4: Uitleg over de zending van de Zoon: waartoe is de Zoon gezonden en hoe is de zending tot vervulling gebracht? Boek 5: Weerlegging van de opvattingen als zou de Zoon substantieel van de Vader verschillen. Boek 6: Exegetische kwesties over 1 Kor 1,24. Christus wordt daar de Kracht en de Wijsheid van God genoemd. De vraag is of de Vader zelf nog Kracht en Wijsheid kan zijn, of dat Hij alleen de Vader van Kracht en Wijsheid is. Boek 7: Uitleg van het vraagstuk over 1 Kor 1,24. De Vader is ook zelf Wijsheid en Kracht Gods zoals de Heilige Geest. Toch bestaan er geen drie wijsheden of krachten. Deze paradox leidt tot een uiteenzetting over het ene wezen en de drie personen in God. Boek 8: Nadere beschouwing over de verhouding tussen Vader, Zoon en Heilige Geest. Niet te zeggen is dat de een groter is dan de ander. Met het begrip van de waarheid, met de kennis van het hoogste goed en met de liefde voor de rechtvaardigheid moet God worden begrepen. De liefde die volgens de Schrift God wordt genoemd, is daarin het belangrijkst. Boek 9: Onderzoek naar de drievuldigheid in de mens als beeld van God. Als eerste mogelijkheid de drieslag geest (mens), kennis (notitia) en liefde (amor). Boek 10: Tweede mogelijkheid voor de drievuldigheid Gods in de menselijke geest: herinnering (memoria), begrip (intelligentia), en wil (voluntas). Boek 11: Schets van de mogelijkheid om de drievuldigheid Gods in het uiterlijk van de mens te ontwaren: lichaam (corpus), aangezicht (forma in acie cernentis), en de wil tot vereniging (intentio voluntatis copulantis). Dit beeld wordt echter minder adequaat bevonden. Boek 12: Verklaring waarom geen enkel menselijk beeld van de goddelijke drievuldigheid volmaakt is. Toelichting met het schriftuurlijk getuigenis van de oerzonde die van geslacht op geslacht wordt overgedragen. Boek 13: Uiteenzetting van hoe de mens als beeld Gods in Christus is hersteld en verlost. Boek 14: Beschouwing over hoe na het herstel door Christus in de mensheid opnieuw het beeld van de drievuldige God kan worden ontwaard. Boek 15: Vaststelling van de ontoereikendheid van elk beeld van de goddelijke Drievuldigheid in een mens. Deze ontoereikendheid wordt toegelicht met een uitleg van 1 Kor 13,13. | Over de Drie-eenheid
[ De trinitate]
/ Augustinus van Hippo ; vertaald en ingeleid door T.J. van Bavel. - Peeters, 2005. - 483 p. - ISBN: 90-429-1584-6. - - Met index op bijbelcitaten en trefwoorden. | View |
| 125 | 389 | uera rel. | De ware godsdienst.
-Antimanicheïsch-
Uitvoerig betoog dat men in de ware godsdienst de ene ware God, dat wil zeggen de heilige Drievuldigheid in Vader, Zoon en Geest moet aanbidden en dienen. Verder uitleg hoe de christelijke godsdienst op aarde uitdrukking is van Gods barmhartigheid, en hoe een mens zich door een bepaalde levenshouding geschikt maakt tot deze dienst van God. Gericht tegen manicheïsche opvattingen over de twee naturen in Christus.
| Over den waren godsdienst
/ Augustinus ; vert. door Gerard Wijdeveld. - Amsterdam / Antwerpen: Spieghel / Kompas, 1937. | View |
| 126 | 0 | uers. mens. | Tafelversje
- -
Ter vermaning voor de gasten aan tafel om niet te roddelen. | Augustinus de zielzorger:
een studie over de praktijk van een kerkvader
/ Frits van der Meer. - Utrecht / Brussel: Spectrum, 1947. - p. 212
Veel te laat heb ik jou lief gekregen
/ Tarsicius Jan van Bavel. - Heverlee: Augustijns Historisch Instituut, 1986. - p. 69 (= Possidius, Vita Sancti Augustini 22). | View |
| 130 | 392 | util. cred. | Het belang van het geloven.
-Antimanicheïsch-
Opgedragen aan een bevriende manicheeër Honoratus, die eerder door Augustinus zelf tot het manicheïsme was overgehaald. In het werk een weerlegging van de manicheïsche opvatting als zou enkel wat met het verstand wordt aangetoond, waar kunnen zijn. Met de rol van het geloof om de waarheid te leren kennen wordt dan de spot gedreven. De inconsistentie bestaat erin dat enerzijds de functie van het geloof door de manicheeërs wordt afgewezen, terwijl anderzijds precies dat geloof wordt verondersteld om zich ontvankelijk te maken voor de goddelijke verlichting tot de waarheid, die slechts met het verstand te schouwen is. Vervolgens analyse en weerlegging van de manicheïsche argumentatie met behulp van passages uit het Oude Testament. Het verstand is van belang voor het begrijpen; maar de auctoritas voor het geloven | Een seer costelyk ende salich boecxken.
[Ex officina typographica conventus Leodiensis FF. Minorum Recollectorum , 1636]. Vertaling is toegeschreven aan Matthias Hauzeur, OFM-Recoll. | View |
| 131 | 408 | util. ieiun. | Preek over het belang van het vasten.
-Moraaltheologie-
Waarschijnlijk is deze preek gehouden na Pinksteren als de wekelijkse vastendagen op woensdag en vrijdag weer worden hervat. Het vasten dient om het lichaam te tuchtigen en te heiligen, om waakzaam te worden bij de beoefening van de barmhartigheid en gerechtigheid en bij de dienst aan de ene ware God.
| Als lopend vuur
: preken voor het liturgisch jaar 2
/ Aurelius Augustinus ; vert., ingel. en van aant. voorzien door Richard van Zaalen o.f.m., Hans van Reisen en Sander van der Meijs. - Amsterdam : Ambo, 2002. - ISBN: 90-263-16899-5. -p. 245-259. | View |
