Vijfmaal vond in het paleis van Lateranen in Rome een concilie plaats. Tijdens de Middeleeuwen was dit de residentie van de paus. Veruit het belangrijkste van de vijf was het vierde concilie van Lateranen (1215). Net als de drie eerdere concilies van Lateranen had het onder meer tot doel de kerk te hervormen.

Het vierde Lateraanse concilie verplichtte alle gelovigen om tenminste eenmaal per jaar de communie te ontvangen, bij voorkeur met Pasen. In plaats van de openbare boetedoening kwam de zogeheten oorbiecht: de persoonlijke biecht bij een priester, veelal in een biechtstoel.

Verder legde het concilie de transsubstantiatieleer vast.

In het kader van de hervorming van de kerk werd onder meer de handel in relikwieën aan banden gelegd, werd de vorming van priesters in handen gelegd van deskundige theologen en werd de wildgroei van het aantal kloosterordes gestopt: voortaan was voor de oprichting van een nieuwe orde toestemming nodig van de paus.

Dit alles kwam tot stand onder leiding van paus Innocentius III, een van de machtigste pausen ooit.

Vanaf het Eerste Lateraans Concilie kwam ook de verhouding tussen wereldlijke en kerkelijke macht aan de orde. Tijdens het Vierde Lateraanse Concilie (1215) was deze verhouding zodanig dat de paus kon ingrijpen in politieke conflicten. Zo mengde hij zich in de strijd om de macht in het Duitse Rijk en besliste wie er op de troon kwam. Ook het concilie hield zich met dergelijke vragen bezig.

Maar deze politieke macht van de paus en de kerk nam daarna af, maar de noodzaak tot kerkelijke hervormingen diende zich steeds weer aan. Dat was dan ook het belangrijkste onderwerp op de agenda van het Vijfde Lateraanse Concilie (1512–1517). Het had weinig effect: enkele maanden na de sluiting van het Concilie zette Maarten Luther de Reformatie in gang.