Paus Johannes Paulus II heeft een belangrijke rol gespeeld in de ontwikkeling van het theologisch denken over de persoon, plaats en rol van Maria en de gelovige eerbied en devotie voor haar na het Tweede Vaticaans Concilie. Hij maakte duidelijk dat dit concilie allerminst brak met de traditie om Maria te verheffen en vereren, en dat de dogmatische constitutie over de Kerk van Vaticanum II, Lumen Gentium, bovendien niet het eerste document was dat opriep tot het vermijden van overdrijvingen en sentimentaliteit omtrent Maria (vgl. LG, 67). Hij benadrukte eens te meer de unieke rol van de Moeder van de Verlosser in Gods heilsplan.

In de encycliek Redemptoris Mater verwijst Johannes Paulus II bij voortduring naar Lumen Gentium en verduidelijkt hij de positie van Maria in de Kerk en haar belang voor de Kerk. Hij maakt duidelijk dat de Kerk, die onderweg is naar de voleinding der tijden en haar Heer die komt tegemoet gaat, daarbij voortgaat in de voetsporen van de Maagd Maria. ‘Zoals de morgenster samen met de dageraad voorafgaat aan de opkomst van de zon, zo is Maria vanaf haar onbevlekte ontvangenis voorafgegaan aan de komst van de Redder,’ zegt hij. ‘In het middelpunt van dit mysterie, in het hart van de verbazing van het geloof staat Maria’ en juist daarom kunnen de mensheid en de Kerk zich tot haar wenden en haar als Moeder om hulp vragen, en door haar de weg te vinden naar haar Zoon Jezus, de Verlosser.