Niek Schuman, Het hijgend hart: De queeste van Psalm 42/43, in: Interpretatie 18,4 (2010), p. 7-9

Het hijgend hert dat naar water smacht, is een bekend beeld uit Psalm 42. Na het eerste vers raakt de psalm verloren in wanhoop, tranen en storm. Een vers in het midden van Psalm 42 geeft hoop. Dan lijkt de pelgrimstocht toch tot een goed einde te komen.

Drie jaar geleden wijdde Interpretatie een nummer aan het thema 'Berg en dal'. In een bijdrage daaraan schreef ik over de weg van de mens, die in veel psalmen bezongen wordt als een reis vanuit een godver­geten onder­wereld (de diepte van de Sjeool) naar de uiterste geborgenheid bij de levende God (op de berg Sion). Ik heb toen, merkwaardig genoeg, Psalm 42 en 43 niet genoemd. Bij deze maak ik dat goed.

De dubbelpsalm is overbekend. Speciaal het begin staat velen nog altijd met zijn plastisch beeld in het geheugen gegrift dankzij de oude berij­ming: 't Hijgend hert, der jacht ontko­men, schreeuwend van dorst. Dat zie je vóór je. De nieuwe berij­ming heeft er een even beschaafde als moede hinde van gemaakt, die men eerder in het dierenpark een plaats zou geven. (De tweede, rake dichtregel maakt trouwens veel goed: '... naar het kláre wáter smacht'.)

Ook in de liturgiegeschiedenis heeft de psalm diepe sporen getrokken. Hij is het meest verbonden geraakt met dooprituelen. Het is niet moeilijk te raden waarom. De bergbeek uit het begin van de eerste strofe groeit in de tweede uit tot kolkende watermassa's. Daarin ervaren dopelingen hun luctor et emergo. Talrijk zijn de afbeeldingen hiervan, juist in doopka­pellen, vaak verbonden met symbolen die naar het verhaal van Jona verwij­zen. In het oude doopformulier, topzwaar beladen met zondigheid van onreine zielen, lag ook een juweeltje verscholen in het klassieke doopgebed. Ik doel op de zin over begraven worden mét Jezus Christus 'door de doop in de dood' om mét hem te mogen opstaan in een nieuw leven. De beweging die hier op het niveau van de christelijke belijdenis werd voltrokken, is geen andere dan die welke Psalm 42/43 voltrekt als queeste vanuit de verdrukking naar vreugde.

Wie de dubbelpsalm stap voor stap leest en herleest, zal dit ervaren.