Oecumene is het streven naar eenheid onder de christenen, niet te verwarren met de interreligieuze dialoog, die de dialoog met andere godsdiensten dan het christendom betreft. Het streven naar oecumene ontwikkelde zich rond het midden van de negentiende eeuw onder de protestanten. Het leidde tot de oprichting van de Wereldraad van Kerken in 1948. De rooms-katholieke kerk werd geen lid van deze raad. Wel zijn er enkele structurele vormen van samenwerking.

Dat betekent niet dat er geen contacten waren tussen de rooms-katholieke kerk en andere christenen. Dit gebeurde vaak ‘aan de basis’, zoals in Duitsland waar lutheranen en katholieken gesprekken met elkaar voerden. Later werden deze initiatieven door de leiding van de kerk overgenomen en in 1960 richtte paus Johannes XXIII het Secretariaat voor de Eenheid op, tegenwoordig de Pauselijke Raad ter Bevordering van de Eenheid van de Christenen. Deze raad onderhoudt de contacten met andere christenen en brengt de oecumene bij de katholieken onder de aandacht.

Sindsdien heeft de rooms-katholieke kerk veel stappen gezet om toenadering te zoeken tot andere christenen. Maar de verschillen in de leer blijven grote struikelblokken. Het Tweede Vaticaans Concilie was met haar Decreet over de oecumene een doorbraak. Ook waren vertegenwoordigers van andere kerken als waarnemers tot de vergaderingen toegelaten. Onder meer in Nederland leidde dit tot de verwachting dat de verschillen snel overbrugd zouden worden. Dit optimisme sloeg bij sommigen om in teleurstelling toen bleek dat het bijvoorbeeld nog steeds niet mogelijk was dat protestanten en katholieken samen het avondmaal of de eucharistie vieren. Een pessimisme dat niet gerechtvaardigd is gezien de grote vorderingen die er zijn gemaakt en de vele mogelijkheden die er zijn tot samenwerking.

In protestantse kring leidde de oecumene echter wel tot een hereniging: in 2004 vormden de Nederlandse Hervormde Kerk, de Gereformeerde Kerken in Nederland en de Evangelisch-Lutherse Kerk in het Koninkrijk der Nederlanden samen de Protestantse Kerk in Nederland (PKN).