Michael Schmaus, Leo Scheffczyk, and Joachim Giers (red.), Exempel Holland: Theologische Analyse und Kritik des niederländischen Pastoralkonzils, Berlin: Morus-Verlag, 1972, 334 p.
Het Pastoraal Concilie trok in het buitenland en vooral in Duitsland veel belangstelling. Nederland liep namelijk voorop als het ging om de toepassing van de uitspraken van het Tweede Vaticaans Concilie. Daar kwam bij dat het Pastoraal Concilie zeer vergaande uitspraken deed.

In het buitenland was men echter afhankelijk van berichtgeving in de pers, die niet erg kritisch was en zich concentreerde op spraakmakende zaken, zoals het ‘afschaffen’ van het celibaat door het Pastoraal Concilie.

Maar al snel kwam de Duitse vertaling van de documenten van het Pastoraal Concilie beschikbaar en dit boek is een van de eerste theologische analyses die buiten Nederland van het Pastoraal Concilie werden gemaakt.

Als positief wordt aangemerkt de poging om met een grote sprong de Kerk haar plaats te geven in de moderne tijd. Maar dat neemt niet weg dat er ook punten van kritiek worden genoemd, zoals het gebrek aan historisch besef en aandacht voor de traditie die het Pastoraal Concilie aan den dag legde. De studie eindigt met de waarschuwing dat de Kerk moet oppassen dat men in de toekomst niet zal zeggen over de jaren na het Tweede Vaticaans Concilie: “Cursus celerrimus, [sed] praeter viam”. (Ze liepen snel, maar raakten van het pad).

Bron: Tilburg School of Catholic Theology, met dank aan Jan Brouwers.