Ruud Welten,
Fenomenologie en beeldverbod: bij Emmanuel Levinas en Jean-Luc Marion, Budel: Damon, 2001, 256 p.
"U zult geen beelden maken!". Het tweede gebod is door theologen en exegeten uitvoerig becommentarieerd, maar welke implicaties heeft het vanuit filosofisch perspectief om geen beelden te maken?
In dit boek wordt deze vraag beantwoord aan de hand van de hedendaagse Franse fenomenologie. Het biedt een inleiding in de nieuwe fenomenologie en besteedt, naast Levinas, aandacht aan binnen het Nederlands taalgebied minder bekende filosofen zoals Jean-Luc Marion en Michel Henry. In een web van interpretaties waarin Descartes, Malebranche, Husserl, Heidegger, Bergson, Levinas, Henry en Marion optreden als lezers van elkaar, wordt een fenomenologie van het beeldverbod ontwikkeld.
Emmanuel Levinas vat de beeldproblematiek op als een problematiek van de tijd: het beeld doet geen recht aan het onherroepelijke verloop van de tijd. Het beeld haalt de tijd geforceerd terug. Levinas' filosofie wordt vanuit deze thematiek omschreven als een filosofie van het voorbijgaan en het vergeten. Jean-Luc Marion interpreteert de Westerse tendens van de filosofie en theologie om God in beelden en concepten te vatten als een vorm van idolatrie. Daartegenover stelt hij de icoon, die niet vanuit een dergelijke fixatie te begrijpen is. Een fenomenologie waarin deze doorbreking van beelden en fixaties doordacht wordt, is een fenomenologie die niet-intentioneel is: niet langer wordt het bewustzijn begrepen vanuit de gerichtheid, maar vanuit de ontvankelijkheid.
Het bewustzijn maakt zich geen beelden, maar is in staat om dat wat zich geeft te ontvangen. De fixaties van beelden - niet in de laatste plaats denkbeelden - worden opengebroken, niet als een overwinning op een oude metafysica die als schuldige kan worden aangewezen, maar als signalement van een vloeibaar denken dat reeds aanwezig is in het hart van de filosofie van Descartes. Dit cartesiaanse spoor in de fenomenologie vormt de leidraad in deze studie.
(Bron: Uitgeverij Damon)
Bron: Tilburg School of Catholic Theology, met dank aan Bob van Geffen.
Externe link:
Bestelinformatie